در این مطلب به بررسی خواص شنبلیله و فواید دارویی و عوارض مصرف بیش از اندازه آن می پردازیم؛ با ما همراه باشید.
آشنایی با گیاه شنبلیله
شنبلیله گیاهی است علفی که اندازه‌ی آن به حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر می‌رسد. شنبلیله برگ‌های سبز و کوچکی دارد. گل‌های آن سفید و دارای غلافی است که تخم‌های کوچک و قهوه‌ای گیاه در آن قرار دارند. این گیاه بومی خاورمیانه است و به صورت گسترده در شبه‌قاره هند کاشت می‌شود.
هم برگ‌های نرم و هم دانه‌های این گیاه برای پخت و پز و مقاصد دارویی استفاده می‌شوند. برگ شنبلیله مقداری طعم تلخی دارد، اما دانه آن دارای طعم تند و تیز و عطری خوشی است.
این دانه‌ها معمولاً خشک شده و سپس پودر می‌شوند. همچنین می‌توانید عصاره و مکمل‌های شنبلیله را در بازار پیدا کنید،
ارزش غذایی و طبیعت شنبلیله
شنبلیله سرشار از مواد معدنی مانند مس، پتاسیم، کلسیم، آهن، سلنیوم، روی، منگنز و منیزیم می‌باشد. علاوه بر آن دارای ویتامین‌های گروه B مانند تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پیریدوکسین، فولیک اسید و نیز ویتامین A و C می‌باشد. دانه‌های این گیاه نیز سرشار از پروتئین، لیزین، تریپتوفان و استروئید ساپونین می‌باشد.
طبع شنبلیله گرم و خشک است.
خواص شنبلیله و فواید دارویی و درمانی آن
۱- افزایش شیر مادران شیرده
افزایش شیر مادران یکی از خواص شنبلیله است. شیر مادر غذای اصلی نوزادان تازه‌متولدشده است. تحقیقات نشان می‌دهد که می‌توان به‌جای استفاده از داروهای شیمیایی از شنبلیله به عنوان یک داروهای جایگزین و سالم استفاده کرد.
دلیل این امر را وجود دیوسگنین در شنبلیله می‌دانند. مصرف کپسول‌های حاوی شنبلیله موجب افزایش تولید شیر در مادران شیرده می‌شود. با توجه به اینکه شنبلیله حاوی ویتامین و منیزیم است، همین مواد مغذی موجب افزایش کیفیت شیر و حفظ سلامت نوزاد می‌شود.
قبل از مصرف داروهای گیاهی حاوی شنبلیله یا تخم آن بهتر است ابتدا با پزش خود مشورت کنید.
۲- خواص شنبلیله کاهش دردهای قاعدگی
شنبلیله دارای ترکیباتی است که روند قاعدگی را تسهیل و دردهای آن را کاهش می‌دهد. همچنین مصرف شنبلیله موجب تنظیم قاعدگی، از بین بردن لکه‌بینی و نیز از بین بردن دردهای دوران قاعدگی می‌شود.
۳- بهبود علائم یائسگی
شنبلیله حاوی ماده‌ی شیمیایی و ترکیباتی است که مشابه هورمون استروژن در زنان است. فقدان استروژن باعث بروز نشانه های یائسگی در زنان می‌شود. بنابراین، مصرف شنبلیله موجب کاهش علائم یائسگی مانند تغییر خلق‌وخو، افسردگی، گرفتگی عضلات و اشتهای کاذب می‌شود. در اصل هورمون استروژن بر هورمون‌های دیگر بدن نیز تأثیر می‌گذارد و حفظ روند ترشح آن باعث حفظ سلامت کلی بدن می‌شود.
۴- خواص شنبلیله برای سلامت سیستم قلبی و عروقی
مطالعات نشان می‌دهد مصرف شنبلیله به کاهش سطح کلسترول خون، به‌ویژه کلسترول بد (LDL) کمک می‌کند و درنتیجه خطر ابتلا به تصلب شرایین، حملات قلبی و سکته قلبی کاهش می‌یابد. شنبلیله سرشار از فیبر است که کلسترول موجود در سلول‌های خونی و شریان‌ها را تصفیه می‌کند. با کاهش انباشت کلسترول در شریان‌های خونی، خطر لخته‌شدن خون نیز به‌شدت کاهش می‌یابد.
همچنین تخم شنبلیله حاوی گالاکتومانان است. گالاکتومانان نوعی فیبر محلول است که باعث کاهش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی می‌شود.
۵- پیشگیری و درمان دیابت
نتایج مطالعات نشان می دهد مصرف شنبلیله بر بهبود متابولیسم بدن و کنترل دیابت تأثیر چشمگیری دارد. شنبلیله بر دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ تأثیر مثبتی دارد و موجب بهبود سطح کربوهیدرات خون می‌شود. درواقع باید گفت مصرف شنبلیله موجب بهبود عملکرد انسولین می‌شود. به‌عبارت دیگر بخشی از خواص و فواید استفاده از پودر یا تخم شنبلیله مربوط به فیبر موجود در این گیاه است.
۶- خواص شنبلیله برای درمان مشکلات دستگاه گوارش
شنبلیله سرشار از فیبر است و به همین دلیل دارویی گیاهی در درمان یبوست، درمان اسهال و سوءِهاضمه و ناراحتی‌های گوارشی است.
۷- درمان مشکلات کلیوی
در طب سنتی چین از شنبلیله برای درمان بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی استفاده می‌شود.
۸- خواص شنبلیله برای پیشگیری از ابتلا به سرطان
شنبلیله خواص ضدسرطانی دارد. این گیاه حاوی استروئید است که ارتباط مستقیمی با میزان ابتلا به سرطان روده بزرگ دارد.
علاوه بر آن پلی‌ساکاریدهای موجود در آن مانند ساپونین، همی‌سلولز، لیزاب، تانن و پکتین سطح کلسترول خون را کاهش داده و مانع جذب نمک صفرا در روده‌ی بزرگ می‌شوند. این ترکیبات با محافظت از غشای مخاطی روده‌ی بزرگ، باعث پیشگیری از بروز سرطان و دیگر مشکلات گوارشی می‌شوند.
۹- کاهش اشتها
محلول فیبر که در شنبلیله وجود دارد موجب کاهش اشتها و ایجاد حس سیری در فرد می‌شود.
۱۰- خواص شنبلیله برای درمان گلودرد
شنبلیله خیسانده شده حالت لزجی دارد که در کاهش سرفه و گلودرد بسیار مفید است.
۱۱- خواص شنبلیله برای سلامت جنسی مردان
شنبلیله تأثیر چشمگیری بر افزایش تولید هورمون تستوسترون دارد. برخی از مطالعات نشان می دهند سطح هورمون تستوسترون و میل جنسی در مردانی که شنبلیله مصرف می‌کنند افزایش می یابد.
روش‌های مصرف شنبلیله
می‌توان برگ‌های گیاه شنبلیله را خشک و استفاده کنید. تخم شنبلیله نیز مصرف خوراکی دارد و به عنوان چاشنی غذا در سوپ و برخی از غذاها استفاده می‌شود. همچنین از تخم شنبلیله به عنوان ادویه و طعم‌دهنده در بسیاری از غذاهای کشورهای آسیایی استفاده می‌شود.
می‌توانید پودر تخم شنبلیله را در انواع سوپ، خورش و پاستا بریزید. همچنین از برگ‌های تازه‌ی گیاه نیز در سبزی خوردن استفاده می شود.
با پودر تخم شنبلیله نیز می‌توان یک چای خوشمزه و انرژی‌زا درست کرد.
عرق شنبلیله نیز از عطاری ها قابل تهیه است و تمامی خواص درمانی شنبلیله را دارا می باشد.
عوارض مصرف بیش از حد شنبلیله
– مصرف زیاد شنبلیله می‌تواند باعث تهوع و اسهال شود.
– قبل استفاده از شنبلیله مطئمن شوید به آن حساسیت ندارید تا از بروز واکنش های آلرژیک پیشگیری کنید.
– زنان باردار بهتر است از مصرف این گیاه خودداری کنند.
– اگر داروی خاصی مصرف می کنید قبل از مصرف شنبلیله با پزشک خود مشورت کنید.
