در این مطلب به بررسی خواص گل کلم و مضرات مصرف بیش از حد آن می پردازیم؛ با ما همراه باشید.
آشنایی با گل کلم:
گل کلم از خانواده ی کلم ها و یکی از انواع سبزیجات است.گل کلم گیاهی یک ساله با میوه‌ای گوشتی است و بخش مورد استفاده این گیاه گل یا میوه آن است. گل‌های روی گل کلم با فاصله‌ی نزدیکی کنار هم قرار گرفته اند و از جوانه‌های گل تشکیل شده است که به یک ساقه‌ی مرکزی متصل هستند. گل کلم دارای ۸۵ درصد آب است. گل کلم به رنگ های سفید، نارنجی،سبز و بنفش (قرمز) در طبیعت یافت می شود. این گیاه بومی شمال شرق مدیترانه می باشد و امروزه هند، چین، ایتالیا، فرانسه و ایالات متحده تولیدکنندگان برتر گل کلم در جهان محسوب می شوند.
از انواع دیگر کلم می توان به کلم بروکلی، کلم کالی و کلم برگ اشاره کرد.
ترکیبات و طبع گل کلم
گل کلم حاوی ویتامین های C ،E ،A ،B6 ،K و همچنین مواد معدنی از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم و منگنز می باشد. علاوه بر آن دارای مقادیری از پروتئین، کربوهیدرات، فیبر، قند و فولات نیز می باشد.
طبع گل کلم از دیدگاه طب سنتی گرم و خشک است.
نحوه و موارد مصرف گل کلم
از مهم ترین محصولات غذایی گل کلم می توان به خورش گل کلم ، ترشی گل کلم ، گل کلم سوخاری و … اشاره کرد.
می توان آن را بخارپز کرده کنار غذاها سرو کنید و یا از آن در ترکیب ترشی ها و سالادها استفاده کنید. قبل از پخت لازم است که برگ های آن را جدا کرده و در داخل آب و سرکه بیندازید تا به خوبی تمیز و ضدعفونی شود.اگر قصد بخارپز کردن گل کلم را دارید حتماً به آن زردچوبه اضافه کنید. در این صورت خواص آن چندین برابر می شود.
به منظور بهره‌گیری بیشتر از خواص گل کلم، توصیه می شود تا حد امکان این سبزی را به صورت خام مصرف کنید. چنانچه تمایل به پخت گل کلم داشتید، بهترین نحوه پخت آن به صورت بخار پز بوده و زمان پخت آن حدود ۵ دقیقه است. قبل از مصرف گل کلم، ابتدا آن را تکه تکه نموده و ۵ تا ۱۰ دقیقه صبر کنید. این زمان برای تولید ترکیبات مؤثر موجود در گل کلم بسیار مناسب است.
انواع گل کلم
۱- سبز:
گل کلم سبز بروکوفلاور نیز نامیده می‌شود. این نوع گل کلم در شکل طبیعی و همچنین در یک نوع نوک‌تیز به نام کلم رومی یافت می‌شود.
۲- بنفش:
گروه آنتی‌اکسیدانی، آنتوسیانین‌‌هایی که در گل کلم بنفش موجود هستند باعث به وجود آمدن این رنگ هستند.
۳- نارنجی:
گل کلم نارنجی در مقایسه با نوع سفید این کلم، بسیار مغذی است و حاوی مقادیر زیادی ویتامین A است.
۴- سفید
خواص گل کلم برای سلامتی
۱- خواص گل کلم به عنوان آنتی‌اکسیدان برای پیشگیری از سرطان
گل کلم، حاوی ویتامین C، منگنز و دیگر آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند است که برای قسمت‌های متفاوتی از بدن فواید بسیار زیادی دارد. گل کلم همچنین حاوی مواد شیمیایی گیاهی است که این ترکیبات سالم باعث تحریک آنزیم های مهارکننده‌ی سرطان و محافظت از سلول‌های بدن در برابر استرس اکسیداتیو و آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شوند. گل کلم به کاهش خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان مانند سرطان ریه، سرطان مثانه، سرطان پستان، سرطان پروستات، سرطان تخمدان و سرطان دهانه رحم کمک می‌کند.
۲. بهبود سلامت قلب و عروق
گل کلم حاوی ویتامین K است که دارای خواص ضد التهابی است. مصرف منظم گل کلم، گردش خون سالم را تضمین می‌کند و به حفظ رگ‌های خونی کمک می‌کند. این مزایای گل کلم به دلیل وجود گلوکورافانین است. گلوکورافانین فعالیت‌های ضد التهابی را کنترل می‌کند و مانع انباشت لیپیدها در رگ‌های خونی می‌شود. این امر سبب عدم انسداد جریان خون می‌شود و همین خطر بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین را کاهش می‌دهد و سلامت قلبی و عروقی را ارتقاء می‌دهد.
۳- خواص گل کلم برای درمان اختلالات معده
گل کلم منبع غنی از فیبر غذایی است که به فرآیند هضم کمک می‌کند و روند حذف سموم بدن را افزایش می‌دهد. گل کلم از پوشش معده محافظت می‌کند و به مقاومت در برابر رشد باکتری‌های هلیکوباکتری پیلوری کمک می‌کند. علاوه بر این مکانیسم دفاعی، گل کلم از خطر بروز اختلالات مختلف در شکم مانند زخم معده و سرطان روده جلوگیری می‌کند.
۴- درمان مشکلات تنفسی
گل کلم در درمان پاپیلوماتوز راجعه‌ی تنفسی مؤثر است. پاپیلوماتوز تنفسی یک بیماری ناشی از ویروس پاپیلوم است که بر تارهای صوتی در حنجره، نای و ریه تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش مصرف سبزیجاتی مانند گل کلم، به کاهش شدت پاپیلوماتوز تنفسی کمک می‌کند.
۵- خواص گل کلم برای حفظ سلامت استخوان‌ها
گل کلم حاوی ویتامین C است که نقش مهمی در تولید کلاژن دارد. کلاژن از مفاصل و استخوان‌ها در برابر آسیب‌های التهابی محافظت می‌کند. گل کلم همچنین، حاوی ویتامین K است که تا حدودی به جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان کمک کند.
۶- کاهش خطر ابتلا به بیماری تباهی لکه ی زرد
گل کلم غنی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها است، بنابراین ممکن است در کاهش خطر تباهی لکه ی زرد مرتبط با سن (AMD) که می‌تواند منجر به نابینایی، به ویژه در سالمندان شود، موثر باشد. ترکیبات موجود در گل کلم از بافت‌های شبکیه در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند، و از آسیب دیدگی و اختلالات چشم مانند آب مروارید جلوگیری می‌کند.
۷- خواص گل کلم برای سم زدایی بدن
مصرف گل کلم برای سیستم سم‌زدایی بدن بسیار مهم است. گل کلم به فعال کردن و تنظیم عملکرد آنزیم‌های سم‌زدا کمک می‌کند.
۸- حفاظت از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش
مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در گل کلم در محافظت از پوست در مقابل آسیب‌های ناشی از اشعه‌ی ماوراء بنفش مؤثر است. اثر محافظتی این ترکیبات بدن را در برابر التهاب، سرطان پوست، اریتیم ناشی از UV و آسیب سلولی محافظت می‌کند.
۹- خواص گل کلم برای پیشگیری از اختلالات تحلیل‌برنده‌ی اعصاب
ترکیبات موجود در گل کلم نقش کلیدی در کاهش پیشرفت بیماری‌های تحلیل‌برنده‌ی اعصاب ایفا می‌کنند. این ترکیبات آنزیم‌های سم‌زدا را فعال می‌کنند و همین سطح گلوتاتین را افزایش می‌دهد و به درمان آسیب‌های عصبی ناشی از التهاب و استرس اکسیداتیو در بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون کمک می‌کند.
۱۰-کاهش فشار خون و کلسترول
خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی ترکیبات موجود در گل کلم به کاهش استرس اکسیداتیو و همین‌طور میزان LDL و کلسترول کمک می‌کند. گل کلم همچنین باعث افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب) و کاهش فشار خون می‌شود. علاوه بر این، فیبر و اسید چرب امگا ۳ موجود در گل کلم نیز به کاهش کلسترول بد کمک می‌کند و مانع از سخت شدن شریان‌ها می‌شود.
۱۱- خواص گل کلم برای حفظ تعادل الکترولیت‌های بدن
گل کلم حاوی پتاسیم است. پتاسیم یکی از الکترولیت‌های اصلی بدن محسوب می شود. پتاسیم موجود در گل کلم به حفظ تعادل الکترولیت در بدن کمک می‌کند و برای عملکرد سیستم عصبی در انتقال تکانه‌های عصبی و انقباض عضلانی ضروری است.
۱۲- تقویت سیستم ایمنی بدن
گل کلم غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی است. وجود ویتامین C همراه با سایر ترکیبات سودمند موجود در آن به جلوگیری از انواع مختلف عفونت کمک می‌کند و مکانیسم‌های دفاعی بدن را تقویت می‌کند. همچنین مانع از بروز التهاب ناشی از بیماری‌ها می‌شود.
۱۳- خواص ضد چاقی گل کلم
گل کلم حاوی عناصر سالم مانند ایندول‌ها است که اثرات ضد چاقی دارند. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف گل کلم در پیشگیری از التهاب و اختلالات متابولیکی در بدن مفید است. همچنین به تحریک ترموژنز‌هایی که سبب سوختن چربی می‌شوند کمک می‌کند و از چاقی جلوگیری می‌کند.
۱۴- خواص گل کلم برای جنین
استفاده از گل کلم در برنامه‌ی غذایی دوران بارداری مفید است به دلیل وجود فولات که به رشد سالم عصب‌های کودک کمک می‌کند. گل کلم همچنین دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری دیگری مانند فیبر است که سلامت کلی را ارتقا می‌دهند.
۱۵- حفظ سلامت مغز و سلول‌ها
گل کلم حاوی کولین و فسفر است که هر دو در بازسازی غشای سلولی مؤثر هستند. بازسازی غشای سلولی برای عملکرد کارآمد مغز و سیستم عصبی جهت انتقال سیگنال‌های عصبی ضروری است. علاوه بر این، حضور پتاسیم و ویتامین B6 در گل کلم نیز با ایجاد یک سری از انتقال دهنده‌های ضروری مورد نیاز، از جمله دوپامین و نوراپی‌نفرین نقش مهمی در حفظ سلامت مغز و ترویج ارتباط مناسب در عصب‌ها دارد.
۱۶- خواص گل کلم برای پیشگیری از دیابت
مصرف منظم گل کلم به دلیل وجود ویتامین C و پتاسیم در آن، به کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک می‌کند. پتاسیم موجود در گل کلم به تنظیم متابولیسم گلوکز کمک می‌کند. این عنصر همچنین به منظور اقدام علیه افزایش سطح قند خون در بدن، توسط پانکراس برای ترشح هورمون انسولین مصرف می‌شود. پایین بودن سطح پتاسیم در بدن در نهایت می‌تواند سطوح قند خون را افزایش داده و تهدیدی جدی برای بیماران دیابتی ایجاد کند. علاوه بر این، مطالعات نیز نشان می‌دهند که ویتامین B6 موجود در گل کلم نیز در تقویت تحمل گلوکز در بیماران مبتلا به دیابت بارداری مؤثر است.
۱۷- درمان التهاب روده بزرگ (کولیت)
مطالعات نشان داده‌اند که عصاره‌ی گل کلم دارای اثرات ضد التهابی بر علائم کولیت زخمی است. این اثر محافظتی مربوط به ترکیباتی از گل کلم است که اثر شفا دهنده‌ای بر روی آسیب‌هایی که در بافت‌های روده و بافت پوششی روده وارد می‌شود، دارد.
۱۸- خواص گل کلم برای جلوگیری از بروز سکته‌ی مغزی
تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف میوه‌ها و سبزیجاتی که گوشت سفید دارند مانند گل کلم به علت داشتن ترکیب آلیسین به کاهش خطر ابتلا به سکته‌ی مغزی، کمک می‌کنند. آلیسین به پاک کردن کبد و خون نیز کمک می‌کند.
۱۹- بهبود گوارش
گل کلم، سرشار از فیبر و آب است که به جلوگیری از یبوست، حفظ سلامت دستگاه گوارش و پایین آوردن خطر سرطان روده بزرگ کمک می‌کند. علاوه بر آن مصرف فیبر کافی به دفع کمک می‌کند که برای دفع سموم از طریق صفرا و مدفوع ضروری است.
مطالعات نشان می دهد که فیبر رژیمی، تعداد حرکات روده را افزایش می‌دهد و می تواند برای درمان یبوست مفید باشد. ترکیبات موجود در گل کلم می‌تواند به محافظت از لایه آسیب پذیر معده، کاهش خطر پیشرفت سندرم نشت روده یا دیگر اختلالات گوارشی کمک کند.
همچنین، سولفورافان، سم زدایی و گوارش را از طریق جلوگیری از رشد بیش از حد باکتری که در ریزفلور روده انتفاق می‌افتد، تحریک می‌کند. از آسیب باکتری مضر بر دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند و اجازه می‌دهد باکتری مفید رشد کند. گل کلم، باکتری‌های روده‌ای انسان را تغییر داده و گوارش را بهبود می‌بخشد.
۲۰- خواص گل کلم برای افزایش جذب آهن
گل کلم به دلیل ویتامین C بالایی که دارد راه خوبی برای افزایش جذب آهن در بدن نیز هست. ویتامین C اثرات ترکیباتی که از جذب آهن جلوگیری می‌کنند را خنثی می کند. همچنین برای آزاد کردن آهن از منابعی مانند میوه‌ها، سبزیجات و مغزها ضروری است.
۲۱- کمک به کاهش وزن
هر فنجان گل کلم دارای ۲۹ کالری، کربوهیدرات و قند بسیار پایینی است اما میزان فیبر آن بسیار بالاست.
این ویژگی، گل کلم را برای افرادی که می‌خواهند وزن کم کنند به انتخابی عالی تبدیل می‌کند. زیرا خوردن گل کلم بدون مصرف کالری، قند، چربی یا کربوهیدرات زیاد، شما را سیر می‌کند. گل کلم، حرکات روده را نیز تحریک کرده و یبوست را کاهش می‌دهد و باعث دفع مواد و آب اضافی از بدن می‌شود. گل کلم، دارای ترکیباتی مانند ایندول است که خواص ضد چاقی دارد.
مصرف گل کلم برای جلوگیری از اختلالات متعدد متابولیک و التهابی در بدن مفید است و به تحریک گرمازایی سوزاندن چربی و جلوگیری از چاقی کمک می‌کند.
۲۲- خواص گل کلم برای کمک به حفظ تعادل هورمون‌ها
رژیم‌های غذایی سرشار از غذاهای کامل و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان مانند گل کلم، با کاهش سطح ناسالم استروژن به تعادل هورمون‌ها کمک می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که ۱/۴ فنجان تا ۱ فنجان سبزیجات کروسیفر می‌تواند سطح استروژن را متعادل کرده و در نتیجه باعث افزایش سلامتی شود. خوراکی‌های سرشار از استروژن، زمانی که شروع به به هم زدن تعادل هورمونی کنند، می‌توانند برای سلامت شما خطرناک باشند. یک رژیم غذایی بد و سبک زندگی ناسالم، عدم تعادل هورمونی را عادی می‌کند.
غذاهای فرآوری شده، مانند گوشت، لبنیات، سویا، مخمر و خوراکی‌های تصفیه شده می‌توانند باعث سطح ناسالم استروژن در بدن شوند. استروژن بسیار بالا در جریان خون با مشکلات سلامتی مانند کم کاری تیروئید، خستگی مزمن، بیماری خود ایمنی و سرطان رحم ارتباط دارد. رژیم‌های غذایی با ایندول-۳-کاربینول بالا، دفع استروژن از طریق ادرار را افزایش می‌دهند. این مسئله به تعادل هورمونی مرتبط است که افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می دهد که ارتباطی قوی میان متابولیسم استروژن و سرطان سینه وجود دارد.متابولیسم استروژن متعادل، خطر سرطان را کاهش می‌دهد.
عوارض و موارد منع مصرف گل کلم
– گل کلم نفاخ بوده و بهتر است همراه با مواد غذایی ضد نفخ استفاده شود.
– افراد مبتلا به اختلالات غده تیروئید بهتر است از زیاده‌روی در مصرف گل کلم خودداری کنند.
– مبتلایان به نقرس بهتر است در مصرف آن احتیاط کنند.
– همچنین افرادی که مبتلا به سنگ کلیه و سنگهای مجاری ادرار هستند، لازم است از زیاده روی در مصرف انواع کلم اجتناب کنند.
