در این مطلب با خواص ژلاتین آشنا خواهیم شد:
ژلاتین یک ماده پروتئینی است که از هیدرولیز کلاژنی که در پوست، استخوان و بافت پیوندی حیوانات وجود دارد تهیه می‌شود. این مواد در آب جوش حل می‌شوند و تولید ژلاتین می‌کنند. حدود ۸ تا ۱۰درصد از وزن خشک دسرها و دو تا سه درصد از وزن خشک شیرینی ها را ژلاتین تشکیل می‌دهد.
ژلاتین ماده‌ای جامد، ترد، شفاف و البته بی‌بو و بی‌مزه است. این ماده فاقد قند، چربی و مواد افزودنی است. ترکیبات کلی ژلاتین به شرح زیر است:
پروتئین: ۹۰-۸۴ درصد
نمک معدنی: ۲-۱ درصد
آب: ۱۵ – ۸ درصد
پروتئین‌های ژلاتین به‌طور عمده متشکل از اسید آمینه‌های گلایسین و پرولین است که بسیاری از افراد به میزان لازم آنها را مصرف نمی‌کنند. درحالی‌که این اسیدهای آمینه نه‌تنها برای پوست، مو و ناخن مفید است بلکه باعث عملکرد مطلوب سیستم ایمنی می‌شود.
خواص ژلاتین
*****
پودر ژلاتین و ورقه ژلاتین چه تفاوتی باهم دارند؟
هر دو این ها از کلاژن حیوانات تهیه شده‌اند. پودر ژلاتین، ژلاتینی است که خشک شده و به دانه‌های ریز تبدیل شده و مزیت آن پراکندگی یکنواخت آن در ظرف است. ورقه‌های ژلاتین هم، ژلاتینی است که روی ورقه خشک شده است. تنها تفاوتی که بین ورقه ژلاتین و پودر آن می‌توان قائل شد این است که استفاده از ورقه‌های ژلاتین محصول نهایی را روشن‌تر و شفاف‌تر می‌کند. از نظر خواص غذایی بین پودر ژلاتین و ورقه آن نمی‌توان تفاوتی قائل شد.
این‌طور به نظر می‌رسد که یک قاشق غذاخوری پودر ژلاتین معادل چهار ورق ژلاتین است. اما این میزان در کشورهای مختلف تولیدکننده ممکن است متفاوت باشد. بنابراین هنگام خرید باید حتما به کشور سازنده توجه داشته باشید تا در محصول نهایی اشکالی ایجاد نشود.
چگونه باید ژلاتین را مصرف کنیم؟
بهترین منبع ژلاتین در استخوانی است که در خانه دارید اما وقتی می‌خواهید فقط کمی به ارزش مواد غذایی‌تان اضافه کنید،می‌توانید همیشه یک شیشه پودر ژلاتین کنار دست‌تان داشته باشید. مثلا وقتی می‌خواهید اسموتی تهیه کنید که پروتئین داشته باشد یا حتی در دسرها و اسنک‌ها هم می‌توانید کمی پودر ژلاتین اضافه کنید. حتما تعجب می‌کنید ولی شما می‌توانید حتی ژلاتین را به چای یا قهوه‌تان هم اضافه کنید. گذشته از همه اینها سوپ و سالاد هم ازجمله مواد غذایی هستند که می‌توانید در آنها کمی ژلاتین استفاده کنید.
انواع ژلاتین
ژلاتینی که در صنایع غذایی استفاده می‌شود از هیدرولیز جزئی کلاژن حاصل از پوست، بافت همبند و استخوان‌های حیوانات است. ژلاتین براساس نوع فرآوری و ماده خام اولیه به نوع A و B طبقه‌بندی می‌شود. ژلاتین نوع A به روش اسیدی عمل‌آوری می‌شود و مواد اولیه خام آن پوست و استخوان حیوانات است. ژلاتین نوع B به روش قلیایی عمل‌آوری می‌شود و مواد اولیه آن استخوان و پوست است. غلظت ژلاتین نوع A نسبت به ژلاتین نوع B کمتر است.
ژلاتین گیاهی
حتما شنیده‌اید که به بسیاری از گیاهخواران توصیه می‌شود از ژلاتین گیاهی استفاده کنند. درحالی‌که ژلاتین تنها از حیوانات به دست می‌آید و به هیچ عنوان منشا گیاهی ندارد. اما آگار (نوعی جلبک) و پکتین (کربوهیدرات گیاهی) ازجمله ترکیباتی هستند که می‌توان جایگزین ژلاتین کرد. پکتین یک پلیمر اشتقاقی قندی – اسیدی است که از ساختار‌های ژلاتینی گیاهی موجود در میوه و سبزی به دست می‌آید.
خواص ژلاتین
۱- تقویت مفاصل
ژلاتین به واسطه کاهش التهاب، موجب کاهش درد و بهبود سلامت مفاصل می شود.
ژلاتین برای افراد مبتلا به ورم مفاصل، آسیب های مفصل و التهاب مفاصل بسیار مفید است. اگر شما از بیماری های التهابی مانند آرتریت و یا پوکی استخوان یا مفاصل رنج می برید، مصرف ژلاتین می تواند التهاب و درد مفاصل و استخوان ها را کاهش دهد و آن را تقویت کند.
۲- اثر ضدپیری
ژلاتین حاوی مقداری زیادی کلاژن است. مصرف روزانه کلاژن مانع چروک شدن پوست در اثر افزایش سن می شود.
۳- تعادل هورمونی
ژلاتین میزان انسولین بدن را تنظیم کرده و در دفع استروژن اضافی که در اثر مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی سمی، آلودگی های محیطی، غذاهای فرآوری شده و مصرف داروهای هورمونی به بدن وارد می شود، نقش اساسی دارد.
۴- بهبود خستگی آدرنال
خستگی آدرنال، یک عارضه شایع است که وقتی بدن تحت فشار زیادی قرار دارد ایجاد می شود. در چنین مواقعی بدن بیش از هر زمان دیگری به اسیدهای آمینه و مواد معدنی نیاز دارد و ژلاتین یک منبع غنی برای این مواد محسوب می شود.
۵- خواص ژلاتین برای کاهش وزن
ژلاتین قادر است میزان ترشح هورمون رشد و همچنین میزان سوخت و ساز بدن را افزایش دهد. همچنین مصرف ژلاتین در رژیم غذایی برای مدتی نسبتا طولانی احساس سیری ایجاد می کند و بدین ترتیب موجب کاهش میزان کالری مصرفی و در نهایت کاهش وزن می شود.
ژلاتین باعث لاغری می شود ورزشکاران و بدنسازان با استفاده از پودر ژلاتین وزن را کاهش می دهند.
۶- خواص ژلاتین برای رفع سلولیت
مهمترین علت سلولیت، کمبود کلاژن در بدن است. ژلاتین با تأمین کلاژن مورد نیاز بدن مانع بروز این عارضه می شود.
خواص ژلاتین
*****
۷- خواص ژلاتین برای بهبود زخم ها و جراحت ها
اسید آمینه ای موسوم به گلیسین که در ژلاتین وجود دارد، اثر ضد التهاب دارد و موجب بهبود زخم ها و جراحت ها می شود.
۸- خواص ژلاتین برای داشتن پوستی شاداب و زیبا
ژلاتین منبع سرشار کلاژن است که موجب کشسانی و یکدستی پوست می شود. کلاژن حدود یک چهارم از وزن بدن را تشکیل داده است و عامل اصلی شادابی و جوانی پوست محسوب می شود.
ژلاتین خاصیت ارتجاعی پوست را حفظ می‌کند. اگر می‌خواهید پوستتان با طراوت و مقاوم باشد ژلاتین را در برنامه‌ی غذایی‌تان بگنجانید
۹- دفع سموم پروتئین حیوانی
گوشت و تخم مرغ حاوی نوعی اسید آمینه موسوم به میتونین هستند که موجب افزایش هموسیستئین در خون می شود. هموسیستئین یکی از عوامل بیماری های قلبی، سکته و بیماری های روانی است. گلیسین موجود در ژلاتین، متونین موجود در گوشت را دفع کرده و مانع بروز عوارض مضر مصرف پروتئین حیوانی می شود.
۱۰- خواص ژلاتین برای داشتن خواب راحت تر
با مصرف ژلاتین مقادیر زیادی از گلیسین وارد بدن می شود که یکی از آثار آن، خواب راحت است.
مطالعات نشان می دهد که گلیسین قبل از زمان خواب موثر است و هیچ عوارض جانبی ندارد. گلیسین همچنین باعث کاهش اضطراب و به وجود آوردن آرامش می شود.
۱۱- بهبود سلامت استخوان ها
یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده استخوان، کلاژن است که مقادیر زیادی از آن در ژلاتین یافت می شود. نتایج تحقیقات متعددی نشان می دهد که مصرف ژلاتین موجب افزایش تراکم استخوان می شود.
۱۲- بهبود سلامت کبد
یکی از اثرات مهم گلیسین سم زدایی از بدن است. کمبود این ماده در بدن موجب اختلال عملکرد کبد می شود.
خواص ژلاتین
*****
۱۴- خواص ژلاتین برای بهبود التهاب
وجود التهاب در بدن عامل بسیاری از بیماری ها است و به همین علت مبارزه با التهاب، یکی از عملکردهای ضروری سیستم دفاعی بدن است. مصرف ژلاتین یک راهکار ساده و خوش طعم برای مبارزه با التهاب محسوب می شود.
۱۴- تمدد اعصاب و کاهش اضطراب
گلیسین موجب تمدد اعصاب و کاهش اضطراب در بدن می شود و مصرف روزانه ژلاتین در رژیم غذایی مقادیر زیادی از این ماده را تأمین می کند.
۱۵- بهبود هاضمه
ژلاتین خوراکی با آب موجود در معده ترکیب شده و حرکت مواد غذایی را در سیستم گوارشی تسهیل می کند. همچنین ژلاتین به ترشح اسید معده و بازسازی دیواره آن کمک می کند و در مجموع موجب افزایش سطح سلامت معده و دستگاه گوارش می شود.
۱۶- درمان آلرژی غذایی
ژلاتین از طریق کمک به بازسازی دیواره معده، ورود مواد سمی و حساسیت زای موجود در خوراکی ها را به بدن دشوارتر می کند.
۱۷- حفظ حجم عضلانی
در جریان بیماری های بلندمدت، از حجم عضلانی بدن کاسته می شود. اما استفاده از ژلاتین در رژیم غذایی بیماران مانع این اتفاق می شود.
۱۸- تقویت مو و ناخن
ژلاتین حاوی نوعی ماده مغذی موسوم به کراتین است که عامل اصلی تشکیل دهنده ناخن و مو محسوب می شود. مصرف این ماده در رژیم غذایی موجب تقویت مو و ناخن می شود.
۱۹-کاهش هزینه پخت و پز
مصرف ژلاتین در رژیم غذایی، می تواند پروتئین حیوانی مورد نیاز بدن را بدون استفاده از گوشت قرمز تامین کند. بدین ترتیب استفاده از این ماده مغذی منجر به کاهش هزینه های خوراک خانوار می شود.
احتیاط در مصرف
پودر ژله‌های آماده حاوی مقداری شکر، رنگ و اسانس هستند و به همین دلیل در تهیه آنها باید دقت کنید. اگر خواستید با پودرهای آماده، ژله درست کنید به هیچ وجه به آن شکر اضافه نکنید. ژله برای کودکان زیر سه سال ممنوع است ضمن آنکه افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات گوارشی حاد هم بهتر است در مورد خوردن ژله احتیاط کنند.
پروتئین ژلاتین نسبت به سایر پروتئین‌ها ارزش غذایی پایینی دارد و منبع کافی و کاملی برای تامین کلسیم و سایر ریز‌مغذی‌های مورد نیاز بدن نیست.
