خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی

زعفران یکی از ارزشمند ترین و گران قیمت ترین ادویه های جهان است که طلای سرخ نامیده می شود. در این مطلب به بررسی خواص زعفران می پردازیم؛ با ما همراه باشید.

 

آشنایی با زعفران

زعفران یک گیاه پیازدار چندساله است و ارتفاع آن به ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر می رسد. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و ۳ رشته كلاله قرمز رنگ می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن می باشد.

زعفران که لقب ادویه طلایی را به خود اختصاص داده است تاریخچه دارویی ۳هزار ساله دارد. این ادویه بومی کشورهای اروپایی و آسیایی است و اغلب در ایران، یونان، فرانسه،ایتالیا، اسپانیا، هند و چین یافت می شود.

از هر ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار گیاه زعفران، حدود ۵ كيلوگرم گل زعفران به دست می آيد كه وزن ۵ کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به يک كيلوگرم می رسد.

زعفران به عنوان چاشنی و رنگ دهنده غذا مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

ارزش تغذیه ای زعفران

زعفران حاوی کربوهیدرات، پروتئین، چربی، فیبر، منگنز، ویتامین C، منیزیم، آهن، فسفر و پتاسیم می باشد.

 

طریقه استفاده از زعفران:

تأمین‌کنندگان اصلی اروپا از منطقه‌ی لامانچا در اسپانیا و تولیدکنندگان آسیایی در چین، کشمیر و ایران  هستند. در چین به نام سافالان، در کشمیر به نام کسار و در ایران زعفران نامیده می شود.

این گیاه به صورت پودر یا کلاله‌ی کامل استفاده می شود، اما برای حفظ کیفیت عطر و بوی آن بهتر است به صورت رشته‌های باریک نگهداری و عرضه شود. هیچ جایگزینی برای این گیاه وجود ندارد، و به دلیل قیمت‌ زیادش، تلاش‌های زیادی برای تولید نمونه‌های تقلبی آن صورت گرفته‌است.

زعفران بسیار خوش عطر و بو است، و طعمی تند، زبان‌ گز و کمی تلخ دارد. رشته‌های باریک زعفران در بسیاری از غذاهای برنجی و همچنین برای پخت سبزیجات، گوشت، غذاهای دریایی، مرغ، نان و شیرینی‌ها استفاده می‌شود. این ادویه عطر و طعمی تند و تیز دارد و رنگ زرد – نارنجی زیبایی به غذاها می‌دهد.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

طریقه‌ی ذخیره‌سازی و نگهداری زعفران:

این گیاه باید در یک ظرف در بسته، ترجیحاً از جنس شیشه و در یک مکان خنک، تاریک و خشک ذخیره شود. دمای ذخیره‌سازی مناسب برای زعفران کمتر از ۲۰ درجه‌ی سانتی‌گراد و در رطوبت کمتر از ۴۰ درصد است.

زعفران هم مانند سایر گیاهان دارویی و ادویه جات به نور حساس است، در صورتی که در یک ظرف شفاف نگهداری شود، باید در فویل پیچیده شود. اگر کلاله‌های آن به هم فشرده باشند، قبل از انتقال آن ها به شیشه، باید کمی خرد و از هم جدا شوند. این کار باعث می‌شود تا چندین رشته را در یک زمان جدا کنید و بردارید.

اگر زعفران به درستی ذخیره شود، می‌توان آن را به مدت چند سال نگهداری کرد، اما توصیه می‌شود طی دو سال از آن استفاده شود زیرا با گذشت زمان به مرور عطر و بویش را از دست می‌دهد.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

 

نحوه دم كردن چای زعفران

نحوه تهیه این چای با طلای سرخ بسیار آسان است و به مواد خاصی نیاز ندارد. ساده ترین روش آن است که مقداری زعفران پودر شده را در فلاسک آب جوش و یا قوری آب جوش ریخته و به مدت ۱۵ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.

برای نوشیدن دمنوش زعفران نیز می توانید آن را با چای معمولی مخلوط کنید. به این صورت که نصف لیوان چای سیاه و نصف لیوان از چای زعفرانی بریزید. البته نسبت ترکیب این دو نوع چای به ذائقه افراد می تواند متفاوت باشد.

 

خواص زعفران

۱- روشن شدن پوست

زعفران به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد به درمان لکه های تیره پوست کمک کرده و باعث روشن تر و سفید تر شدن رنگ پوست می شود.

– مقداری پودر زعفران را با ۳ قاشق چای خوری شیر ترکیب کنید و آن را بر روی صورت بمالید و به آرامی ماساژ دهید، بگذارید ۱۵ دقیقه بماند و سپس با آب بشویید.

۲- برطرف کردن آکنه و جوش صورت

زعفران به دلیل خواص ضد باکتری قوی ای که دارد برای پیشگیری از آکنه و جوش صورت و همچنین درمان جای جوش مفید است.

– مقداری پودر زعفران را با ۶-۷ برگ ریحان تازه خوب بکوبید، خمیر به دست آمده را بر روی صورت بمالید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند و سپس با آب بشویید.

– مقداری پودر زعفران را با ۱ قاشق غذا خوری عسل طبیعی مخلوط کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید ۱۰ دقیقه بماند و سپس صورت را با آب گرم بشویید.

۳- درمان آفتاب سوختگی

اگر به تازگی مدت زیادی را جلوی آفتاب بوده‌اید و یا برنزه کرده‌اید، مقداری زعفران را به مدت یک شب در شیر پر چرب بخیسانید. بعد از این مدت با انگشت آن را به پوست برنزه شده بزنید. این ترکیب به طور مؤثری اثر آفتاب سوختگی را از بین می‌برد و همچنین درخشندگی را به پوست باز می‌گرداند.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

۴- درمان ریزش مو

زعفران به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی که دارد به تقویت فولیکول های مو کمک کرده و باعث درمان ریزش مو و طاسی سر می شود.

– مقداری پودر زعفران و شیر را ترکیب کنید و بر روی  پوست سر و موها بمالید، بگذارید ۳۰ دقیقه بماند و سپس با آب و شامپو بشویید.

۵- تقویت میل جنسی

زعفران به تقویت میل جنسی کمک می کند. در طب سنتی از زعفران برای درمان اختلالات نعوظ و درمان  ناباروری و ناتوانی جنسی در مردان استفاده می شود.

دمنوش زعفران به عنوان یک محرک جنسی شناخته می شود که توانایی آقایان در تولید مثل را بهبود می بخشد.

مطالعات نشان داده که مصرف روزانه ۳۰ میلی گرم زعفران در طی چهار هفته، عملکرد نعوظ را در مردان مبتلا به اختلال نعوظ بهبود بخشیده است. در خانم هایی که میل جنسی کمی دارند، مصرف روزانه زعفران در طی چهار هفته درد ناشی از رابطه جنسی را کاهش داده و باعث افزایش میل جنسی در آن ها می شود.

۶- نوزادان و کودکان

مصرف مقادیر کم زعفران برای نوزادان و کودکان مفید می باشد.

زعفران حاوی مقادیر بالای کلسیم و منیزیم است که به تقویت استخوان ها و بهبود رشد نوزادان و کودکان کمک می کند. علاوه بر آن زعفران دارای خواص آنتی باکتریال بوده و برای سلامت دهان و دندان در نوزادان و کودکان مفید می باشد.

همچنین زعفران دارای خواص آرامبخش طبیعی است که به آرامش نوزادان و کودکان کمک کرده و بی قراری در آن ها را کاهش می دهد.

۷- قاعدگی

حدود ۸۵ درصد زنان از سندروم پیش از قاعدگی رنج می برند. زعفران یک ضد اسپاسم طبیعی است و تحقیقات نشان داده که استفاده از دمنوش زعفران دو بار در روز به درمان سندروم پیش از قاعدگی کمک کرده و کمردرد و دل درد را بهبود می بخشد.

۸- استرس، اضطراب و افسردگی

در طب سنتی ایران از دم کرده (دمنوش) زعفران به عنوان یکی از بهترین روش های طبیعی برای درمان استرس، اضطراب و افسردگی استفاده می شود. در واقع سافرانال، کروکین و کومپفرول موجود در زعفران به دلیل خواص آرام بخشی که دارند به درمان این بیماری ها کمک می کنند.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

۹-  زعفران برای حفظ سلامت چشم

تحقیقات نشان داده که کروکین و کروکتین موجود در زعفران به بهبود سلامت چشم ها کمک کرده و بیماری های چشمی را درمان می کنند.

۱۰- کبد چرب

زعفران به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد دارای خواص ضد التهابی بوده که می تواند به سم زدایی و پاک سازی کبد کمک کند و خطر ابتلا به بیماری کبد چرب و بزرگ شدن کبد را کاهش دهد.

۱۱- سنگ کلیه

زعفران دارای خواص دیورتیک است که با افزایش ادرار به پاک سازی و سم زدایی کلیه ها کمک کرده و سنگ کلیه را درمان می کند.

۱۲- خواص زعفران برای درمان سرماخوردگی و آنفلونزا

زعفران با وجود مقادیر بالای ویتامین C که دارد باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و خطر ابتلا به سرماخوردگی و آنفلونزا را کاهش می دهد.

– پودر زعفران را با آب گرم مخلوط کنید و بنوشید تا سرماخوردگی و سرفه را درمان کند.

۱۳- معده و دستگاه گوارش

یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین کاربرد های زعفران در طب سنتی درمان طبیعی درد معده، سوزش سر دل، سو هاضمه، زخم معده و بهبود سلامت دستگاه گوارش می باشد.

۱۴- کم خونی

زعفران حاوی مقادیر بالای آهن است که با افزایش گلبول های قرمز به بهبود گردش خون در بدن کمک کرده و کم خونی و علائم آن را بهبود می بخشد.

۱۵- خواص زعفران برای درمان دیابت و قند خون

منگنز موجود در زعفران می تواند سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. همچنین کروستین موجود در زعفران مقاومت به انسولین را بهبود بخشیده و به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت کمک می کند.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

۱۶- پارکینسون و آلزایمر

کروستین موجود در زعفران برای پیشگیری از بیماری پارکینسون مفید می باشد. همچنین نتایج مطالعات نشان می دهد زعفران می تواند باعث تقویت حافظه شود و کروکین و کروکتین موجود در آن برای درمان آلزایمر و زوال عقل مفید می باشند.

۱۷- کاهش فشار خون

مقادیر بالای پتاسیم و منیزیم موجود در زعفران به کاهش فشار خون بالا در افراد کمک می کند.

۱۸- خواص زعفران برای سلامت قلب

مطالعات نشان می دهد که آنتی اکسیدان های موجود در زعفران می تواند به سلامت قلب کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد.

علاوه بر آن زعفران برای درمان تپش قلب نیز مفید می باشد.

۱۹- درمان بی خوابی

زعفران دارای خواص آرام بخش طبیعی است. مصرف شربت زعفران قبل از خواب به بهبود کیفیت خواب کمک کرده و بی خوابی شبانه را درمان می کند.

۲۰- خواص زعفران برای پیشگیری از سرطان

زعفران یکی از بهترین دارو های گیاهی حاوی مقادیر بالای آنتی اکسیدان هاست که به کاهش رادیکال های آزاد بدن کمک کرده و خطر ابتلا به انواع سرطان را کاهش می دهد. زعفران همچنین دارای خواص ضد تومور هم می باشد و از ابتلا به تومور پیشگیری می کند.

۲۱- لاغری و کاهش وزن

برخی تحقیقات اولیه نشان داده که زعفران با کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری می تواند باعث لاغری و کاهش وزن شود.

مصرف یک مکمل عصاره زعفران به طور قابل توجهی باعث کاهش اشتها، کاهش شاخص توده بدنی (BMI)، دور کمر و کل توده چربی بدن می شود.

 

 

خواص زعفران، طلای سرخ ایران و کاربرد آن در آشپزی
*****

عوارض و موارد منع مصرف زعفران

– مصرف بیش از حد زعفران در دوران قاعدگی، میزان اضطراب را افزایش می دهد.

– زعفران به دلیل دارا بودن طبیعت گرم ممکن است منجر به اسهال، از دست دادن آب بدن و ترشح خون از طریق ادرار شود.

– مصرف زیاد آن باعث تغییر رنگ پوست می شود.

– مصرف بیش از حد مجاز زعفران در دوران بارداری منجر به سقط جنین می شود بنابراین به زنان باردار توصیه نمی شود.